مشخصات پژوهش

صفحه نخست /بررسی استراتژی‌های متنی قرآن ...
عنوان بررسی استراتژی‌های متنی قرآن در تعامل با خواننده بر اساس نظریه‌ی دریافت
نوع پژوهش پایان نامه
کلیدواژه‌ها قرآن کریم، ولفگانگ ایزر، نظریه دریافت، استراتژیهای متنی، فضاهای نامتعین، مخاطب قرآن.
چکیده قرآن کریم یک گفتمان شعری تخیلی نیست که درصدد ایجاد لذت در مخاطب باشد بلکه هدف از آن تأثیر گذاری بر مخاطب به منظور دعوت او به پاسخگویی مناسب بدون هیچ اکراهی است. آیات قرآنی گواه این مدعا هستند؛ قرآن در آیه‌ی "لا إکراه فی الدین" مخاطبین را به انتخاب فراخوانده است و این خود بیانگر آزادی انسانی و همچنین اکرام و احترام پروردگار متعال به خواست و اراده‌ی انسان است. در پژوهش پیش رو، با در نظرگرفتن این واقعیت که قرآن یک رساله‌ی زبانی موفق است که توانسته در موقعیت‌های فرهنگی، زمانی، مکانی و اجتماعی مختلف با طیف وسیع مخاطبین خود، تعامل مؤثر برقرار نماید، و با استفاده از روش توصیفی -تحلیلی، درصدد واکاوی جوانب و ظرفیت‌های تعاملی متن قرآن و تبیین شمولیت رسالت آن در ارتباط با مخاطبین مختلف و شناخت استراتژی‌های تعاملی آن با مخاطبین در موقعیت‌های گوناگون، هستیم، این استراتژی‌ها که در زبان قرآن تجلی یافته اند و موجب تحقق اهداف حق تعالی می‌شوند. به این منظور، از مباحث مطرح شده در نظریه‌ی دریافت ولفگانگ ایزر با چشم انداز کاربرد شناسی، به عنوان ابزاری مناسب جهت شناخت و فهم بُعد تعاملی و تأثیرگذار قرآن و شناسایی استراتژی‌ها، بهره می‌جوییم. اهمیت این پژوهش از بکارگیری نظریه‌های جدید در بازخوانی متن قرآن سرچشمه می‌گیرد که می‌تواند منجر به کشف لایه‌های پنهان این متن عظیم شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد نوع ارتباط اجتماعی شرکای گفتمان در قرآن کریم یکی از مهمترین معیارهای شناسایی استراتژی‌های متنی آن است. بر مبنای همین ارتباط، شکل زبانی گفتمان نیز دستخوش تغییر می‌گردید. بر مبنای این معیار، چهار استراتژی شناسایی گردید: استراتژی تکلیف، استراتژی همبستگی، استراتژی اقناع، استراتژی تلمیح و ابهام. هر یک از این استراتژی‌ها با ابزار زبانی خاصی مرتبط بوده که متناسب با موقعیت به کار گرفته شده‌اند.
پژوهشگران سیدمحمدرضا حسینی نیا (استاد راهنما)، رائد کمالی مقدم (دانشجو)، سهراب مروتی (استاد مشاور)