عنوان	تغییرات ویژگی‌های زیستی خاک در توده های بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl) با شدت‌های مختلف خشکیدگی
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	ایلام بلوط دانه زاد بلوط شاخه زاد خشکیدگی تاج عمق خاک
چکیده	سابقه و هدف: جنگل‌های زاگرس یکی از پنج منطقه اکولوژیکی ایران و از گسترده‌ترین رویشگاه‌های بلوط در دنیا محسوب می‌شوند که در سال‌های اخیر با پدیده خشکیدگی بلوط ایرانی مواجه شده و هر روز بر وسعت آن افزوده می‌شود. این تحقیق با هدف مقایسه برخی خصوصیات شیمیایی و زیستی خاک و محاسبه شاخص کیفیت خاک در درجه‌های مختلف خشکیدگی تاج درختان بلوط ایرانی در بخشی از رویشگاه طبیعی آنها در زاگرس جنوبی و استان ایلام انجام شده است. مواد و روش‌ها: با توجه به اهداف پژوهش، نمونه‌برداری خاک در قالب طرح فاکتوریل ] 4 طبقه خشکیدگی تاج (زیر 15 درصد، 15-35 درصد، 35-60 درصد، بیشتر از 60 درصد) × 2 فرم رویشی (بلوط دانه‌زاد و بلوط شاخه‌زاد) × 2 عمق نمونه‌برداری (0-10 سانتی‌متر و 10-30 سانتی‌متر) × 3 تکرار [ انجام گرفت. از آنالیز واریانس دوطرفه (GLM) جهت بررسی اثرات اصلی طبقات خشکیدگی، فرم رویشی، عمق نمونه‌برداری و همچنین اثرات متقابل بین آنها بر مشخصه‌های خاک استفاده و مقایسه میانگین‌ها با آزمون دانکن در سطح 5 درصد و نرم‌افزار SPSS 23 انجام شد. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس دو طرفه نشان داد که اثر خشکیدگی، فرم گونه، عمق نمونه‌برداری و اثرات متقابل آنها بر تنفس برانگیخته و آنزیم فسفاتاز قلیایی بدون معنی اما بر نیتروژن کل، آنزیم اوره‌از، کربن زی‌توده میکروبی و بهره میکروبی معنی‌دار بود. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که با افزایش شدت خشکیدگی درختان، شاخص‌های حاصلخیزی و کیفیت خاک مانند کربن آلی، نیتروژن کل، تنفس پایه و آنزیم اوره‌آز کاهش پیدا می‌کنند به‌طوری که مقدار کربن آلی درختان سالم و درختان خشکیده به‌ترتیب برابر با 5/1 درصد و 74/0 درصد بود. نیتروژن کل از درختان سالم به خشکیده بلوط دانه‌زاد 16/0 درصد به 06/0 درصد، و در بلوط شاخه‌زاد 12/0 درصد به 07/0 درصد کاهش یافت. تنفس پایه از از 58/19 به 95/15 میلی‌گرم دی‌اکسید کربن در هر گرم، آنزیم اوره‌آز از 56/133 به 42/75 میکروگرم آمونیوم آزاد شده در هر گرم خاک بلوط دانه‌زاد و 08/199 به 40/50 میکروگرم آمونیوم آزاد شده در هر گرم خاک در بلوط شاخه‌زاد کاهش یافتند. نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج، در تحقیق حاضر نمی‌توان الگوی معینی برای تمام مشخصه‌های اندازه‌گیری شده (مانند کربن زی‌توده میکروبی و بهره میکروبی) پیدا کرد اما با توجه به بیشتر بودن کربن آلی، نیتروژن کل، کربن زی‌توده میکروبی، بهره میکروبی و شاخص کیفیت خاک در فرم رویشی دانه‌زاد، لازم است به‌منظور مقابله با پدیده خشکیدگی بلوط ایرانی و اثر آن بر حاصلخیزی خاک، با جنگلکاری و دیگر اقدامات مدیریتی این فرم رویشی بیشتر مد نظر قرار بگیرد.
پژوهشگران	نسیم قلاوند (نفر اول)، مسعود بازگیر (نفر دوم)، مهناز کرمیان (نفر سوم)، محمود رستمی نیا (نفر چهارم)