عنوان	ارتباط اقلیم و رشد شعاعی گونۀ درختی برودار در جنگل‌های زاگرس: رهیافتی برای کمّی‌کردن روابط رشد- اقلیم
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	جنگل‌های بلوط زاگرس، گاهشناسی درختی، مدل‌سازی، پهنای دوایر سالیانه درخت، مدل جمعی تعمیم‌یافته
چکیده	بوم‌سازگان جنگلی زاگرس، بزرگترین ناحیه جنگلی ایران، بوسیلۀ گونه‌های بلوط غالب بوده و با اقلیم نیمه خشک مدیترانه ای مشخص می‌شود. در طول دو دهۀ گذشته، افزایش دما و تبخیر و تعرق، تنش‌های قابل توجهی را حتی روی گونه‌های بلوط که بردبار به خشکی هستند، تحمیل کرده است. در این مطالعه، ما روابط رشد- اقلیم بلوط ایرانی که گونۀ غالب بوم-سازگان جنگلی غرب ایران است را مورد بررسی قرار دادیم. ما 29 برش عرضی از درختان بلوط در دو رویشگاه مله‌پنجاب و پشمین را برای تحلیل‌های گاه‌شناسی جمع‌آوری کردیم. مدل‌های جمعی تعمیم یافته (GAMs) برای شناسایی روابط غیرخطی و پاسخ رشد درخت به متغیرهای اقلیمی ماهانه شامل دما، بارندگی در 18 سال گذشته (2005-2022 میلادی) مورد استفاده قرارگرفتند . مدل 7/66 درصد تغییرات پهنای حلقه‌های رویشی را توضیح داد. یافته‌های ما حساسیت بلوط ایرانی به تنوع اقلیمی با متغیرهای اصلی رشد یعنی بارندگی از اکتبر سال قبل تا می سال جاری (PrcOct_May)، بارندگی از اکتبر سال قبل تا مارس سال جاری (PrcOct_Mar)، دما از اکتبر سال قبل تا دسامبر سال جاری (TempOct_Sec) و تبخیر و تعرق پتانسیل (PET) در طول بهار و تابستان را مشخص کرد. رشد شعاعی پس از دوره‌های مرطوب (مثلاً بعد از دورۀ 2005-2007 میلادی) افزایش یافت ولی در طول دوره‌های خشک (مثلاً دورۀ 2007-2010 میلادی) کاهش رشد شعاعی اتفاق افتاد. بلوط ایرانی به رطوبت در قبل از شروع فصل رشد پاسخ مثبت نشان داد و برهمکنش بین بارندگی و سال رویش در طول دوره‌های مرطوب، معنی‌دار بود. بااین‌حال، پاسخ رشد درخت به دما منفی بود (مخصوصاً دمای بیش از 5/22 درجه سانتی‌گراد و از اکتبر سال قبل تا شهریور سپتامبر سال جاری) و بارندگی ناچیز در طول تابستان فاکتور محدودکننده رشد درخت بود. رشد درخت بوسیلۀ تبخیر و تعرق پتانسیل در طول بهار (ماه‌های آوریل و می) افزایش یافت، درحالی‌که، رطوبت کم خاک درماه ژوئن (با روند خطی) و ماه جولای (با روند غیرخطی) رشد را محدود کرد. در نتیجه، در دسترس بودن رطوبت به‌عنوان مهم‌ترین عامل مؤثر بر رشد جنگل‌های بلوط زاگرس، جایی که بارندگی یک عامل محدودکنندۀ اولیه است، مشخص شد. علاوه براین، استفاده از GAMs بینش ارزشمندی را در مورد تعیین شرایط بهینۀ بارندگی و دما برای رشد بلوط ایرانی در این منطقه ارائه می‌دهد.
پژوهشگران	علی مهدوی (استاد راهنما)، الهام مطهرفرد (دانشجو)، رضا اخوان (استاد مشاور)، اصغر فلاح (استاد مشاور)، رضا‍ امیدی پور (استاد مشاور)