حاجی کریمی

در برخی نواحی از حاشیه خلیج فارس، تاقدیس‌هایی با ساختار کارستی در مجاورت دریا قرار دارند که احتمال تخلیه آب شیرین از آن‌ها به دریا از طریق چشمه‌های زیردریایی (Submarine Groundwater Discharge – SGD) مطرح است. این پژوهش با هدف بررسی وجود یا عدم وجود SGD در منطقه مورد مطالعه و پاسخ به این سؤال اصلی که آیا سامانه‌های کارستی مجاور خلیج فارس در استان بوشهر، پتانسیل تخلیه آب به دریا از طریق چشمه‌های زیردریایی را دارند؟ انجام شده است. در این راستا، ابتدا اطلاعات اقلیمی، زمین‌شناسی و هیدروژئولوژیکی تاقدیس نمک-کنگان به عنوان نزدیک‌ترین تاقدیس کارستی به دریا از سازمان‌های مرتبط جمع‌آوری شد. داده‌های بیلان آبی از منابع رسمی از جمله مثل شرکت سهامی آب منطقه‌ای، اداره کل هواشناسی و اداره کل شیلات بوشهر، و همچنین داده‌های سنجش‌ازدور از سنجنده‌های MODIS و Landsat 8 برای تحلیل تغییرات دمای سطحی آب (SST)، شوری و کلروفیل-a در دو بازه زمانی تابستان و زمستان گردآوری و پردازش شدند. همچنین، طی دو مرحله بازدید میدانی، مصاحبه‌های متعدد با حدود 50 تن از ماهیگیران و بومیان منطقه صورت گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که هیچ نشانه‌ای از وجود SGD دائمی در منطقه وجود ندارد؛ داده‌های بیلان آبی تاقدیس نمک-کنگان نیز نشان‌دهنده عدم وجود مازاد منابع آب کارستی برای تخلیه به دریاست. در تحلیل تصاویر ماهواره‌ای، هیچ گونه آنومالی حرارتی یا تغییرات آشکاری در الگوهای شوری و کلروفیل به جز یک مورد محدود در خلیج نایبند مشاهده نشد که به نظر می‌رسد مربوط به تخلیه موضعی آب‌های سفره آبرفتی باشد. محدودیت این مطالعه شامل عدم امکان نمونه‌برداری مستقیم از بستر دریا و همچنین نبود گمانه‌ در منطقه جهت اندازه‌گیری دبی خروجی از هر بخش است. بنابراین، برای تأیید قطعی عدم وجود SGD، انجام مطالعات ژئوفیزیکی و ردیابی ایزوتوپی در آینده پیشنهاد می‌شود. نتایج این پژوهش می‌تواند مبنای مهمی برای سیاست‌گذاری مدیریت منابع آب در مناطق ساحلی خلیج فارس باشد.